วิธีการตรวจคัดกรองเต้านมด้วยตัวเอง

ผู้หญิงหลายคนมักละเลยการตรวจเต้านม ทั้งการตรวจด้วยตนเองและการตรวจโดยแพทย์ ไม่ว่าจะเป็นเพราะความอาย ความกลัวว่าจะเจอก้อน หรือเข้าใจผิดว่าหากไม่มีอาการก็ไม่จำเป็นต้องตรวจ ทั้งที่ในความเป็นจริงมะเร็งเต้านมอาจเกิดขึ้นได้แม้ไม่มีสัญญาณเตือนใดๆ เลย

การตรวจเต้านมเป็นประจำถือเป็นเรื่องสำคัญ เพราะหากพบความผิดปกติตั้งแต่ระยะแรก โอกาสในการรักษาให้หายขาดจะสูงมาก การรู้จักวิธีตรวจที่ถูกต้องจึงช่วยให้ผู้หญิงสามารถดูแลตนเองได้ทันท่วงที และลดความเสี่ยงจากโรคร้ายในอนาคต

วิธีตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยตนเอง

ตรวจง่าย…แต่สำคัญ ช่วยให้คุณรู้ทันก่อนสายเกินไป มะเร็งเต้านม (Breast Cancer) เป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยที่สุดในผู้หญิงไทยและทั่วโลก แต่ข่าวดีคือ หากตรวจพบตั้งแต่ระยะเริ่มต้น จะสามารถรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีอัตราการรอดชีวิตสูงกว่า 90%

หนึ่งในวิธีง่ายๆ ที่ผู้หญิงทุกคนสามารถทำได้ด้วยตนเอง คือ “การตรวจเต้านมด้วยตนเอง” (Self Breast Examination : SBE) เป็นการสังเกตและคลำหาความผิดปกติของเต้านม ซึ่งช่วยให้คุณตรวจพบสัญญาณเตือนตั้งแต่เนิ่นๆ ก่อนที่มะเร็งจะลุกลาม

ควรตรวจเต้านมเมื่อไรดี?

• ตรวจเป็นประจำ เดือนละ 1 ครั้ง
• ช่วงเวลาที่เหมาะสมที่สุดคือ หลังหมดประจำเดือน 7-10 วัน เพราะเต้านมจะนิ่ม ไม่เจ็บ และไม่มีอาการบวมหรือคัด
• สำหรับผู้ที่หมดประจำเดือนแล้ว หรือไม่มีรอบเดือน ให้เลือกวันที่จำได้ง่ายในแต่ละเดือน เช่น วันที่ 1 หรือ 15 ของเดือน

ขั้นตอนที่ 1 : “ดู” สังเกตความผิดปกติด้วยสายตา

เริ่มจากการ ยืนหน้ากระจก เพื่อดูลักษณะของเต้านมทั้งสองข้าง โดยให้ถอดเสื้อชั้นในออกและยืนในที่มีแสงสว่างเพียงพอ

ท่าที่ 1 : วางแขนข้างลำตัว

• สังเกตรูปร่างและขนาดของเต้านมทั้งสองข้าง ว่ามีความแตกต่างกันมากผิดปกติหรือไม่
• ดูสีผิวเต้านม ว่ามีรอยแดง ผื่น หรือผิวหนังลักษณะคล้ายเปลือกส้ม หรือไม่

ท่าที่ 2 : ยกแขนขึ้นเหนือศีรษะทั้งสองข้าง 

• สังเกตว่ามี รอยบุ๋ม รอยดึงรั้ง หรือผิวหนังบิดเบี้ยว หรือไม่
• ดูว่าหัวนมมีการเปลี่ยนแปลง เช่น หัวนมบอด หรือมีของเหลวไหลออกมาผิดปกติหรือไม่

ท่าที่ 3 : เท้าเอว โน้มตัวไปข้างหน้าเล็กน้อย

• ดูว่ามีการยกตัวหรือรั้งของเต้านมหรือไม่ ซึ่งอาจบ่งบอกถึงก้อนภายในที่ดึงรั้งเนื้อเยื่อ
• หากสังเกตพบความผิดปกติ เช่น ก้อนแข็ง ผิวหนังย่น หัวนมบอด หรือมีน้ำเลือดไหล ควรรีบพบแพทย์ทันทีเพื่อรับการตรวจเพิ่มเติม

ขั้นตอนที่ 2 : “คลำ” ตรวจหาความผิดปกติด้วยมือ

การคลำควรทำทั้งใน ท่านอนราบ และ ท่ายืน (ขณะอาบน้ำ) เพราะสบู่จะช่วยให้คลำได้ลื่นและรู้สึกชัดเจนมากขึ้น

วิธีที่ 1 : คลำแบบวงกลม 

• ใช้ปลายนิ้วสามนิ้ว (นิ้วชี้ กลาง นาง) คลำเบา ๆ เป็นวงกลมจากรอบนอกเข้าหาหัวนม
• สามารถคลำได้ทั้ง ตามเข็มนาฬิกาและทวนเข็มนาฬิกา เพื่อให้ทั่วถึงทุกส่วนของเต้านม

วิธีที่ 2 : คลำในแนวดิ่ง 

• เริ่มคลำจากบริเวณใต้ราวนมขึ้นไปจนถึงกระดูกไหปลาร้า
• เคลื่อนมือขึ้นลงเป็นเส้นตรง ค่อย ๆ ตรวจหารอยแข็ง ก้อน หรือจุดเจ็บ

วิธีที่ 3 : คลำแบบรูปลิ่ม 

• เริ่มจากขอบเต้านมด้านนอก เข้าหาหัวนมทีละส่วนคล้ายการตัดแบ่งเค้ก
• ตรวจอย่างทั่วถึงทุกส่วนของเต้านม

ระหว่างคลำ ให้กดเบาๆ แล้วค่อยเพิ่มแรงทีละน้อย เพื่อสัมผัสได้ถึงก้อนที่อยู่ลึกลงไปในเนื้อเต้านม และอย่าลืมคลำบริเวณรักแร้ด้วย เพราะต่อมน้ำเหลืองบริเวณนี้อาจโตขึ้นเมื่อมีความผิดปกติ