CPR ช่วยชีวิตภายใร 4 นาที เพิ่มโอกาสให้หัวใจกลับมาเต้นอีกครั้ง

ในชีวิตประจำวันของเรา เหตุการณ์ไม่คาดคิดสามารถเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ  ไม่ว่าจะเป็นคนในครอบครัวที่หมดสติขณะรับประทานอาหาร เพื่อนร่วมงานที่ล้มลงกะทันหัน หรือคนที่เป็นลมในสถานที่สาธารณะ หลายครั้ง “นาทีแรก” คือช่วงเวลาสำคัญที่สุดในการตัดสินว่า ชีวิตหนึ่งจะรอดหรือสูญเสีย หากหัวใจหยุดเต้น การรอให้ทีมแพทย์มาถึงอาจช้าเกินไป เพราะสมองจะเริ่มขาดออกซิเจนภายในเพียง 4 นาทีเท่านั้น การรู้วิธี ทำ CPR อย่างถูกต้องและลงมือทันที จะช่วยเพิ่มโอกาสให้หัวใจกลับมาเต้น และช่วยยื้อชีวิตคนสำคัญไว้ได้

เพราะ “การช่วยชีวิต” ไม่ได้เป็นหน้าที่ของแพทย์เท่านั้น แต่คือ ทักษะที่ทุกคนควรรู้ เพื่อพร้อมช่วยเหลือคนรอบตัวได้ทุกเวลา

CPR ช่วยชีวิตภายใน 4 นาที เพิ่มโอกาสให้หัวใจกลับมาเต้นอีกครั้ง

การช่วยฟื้นคืนชีพ (CPR : Cardiopulmonary Resuscitation) คือ การปฏิบัติการช่วยชีวิตขั้นพื้นฐานในภาวะหัวใจหยุดเต้น เพื่อให้เลือดและออกซิเจนกลับไปเลี้ยงสมองและอวัยวะสำคัญของร่างกาย การลงมือทำ CPR อย่างถูกวิธีและทันท่วงทีภายใน “4 นาทีทอง” จะเพิ่มโอกาสให้หัวใจกลับมาเต้นอีกครั้งได้อย่างมีประสิทธิภาพ หลายครั้งที่เหตุการณ์ไม่คาดคิด เช่น ผู้หมดสติ หัวใจหยุดเต้น หรือจมน้ำ เกิดขึ้นโดยไม่มีบุคลากรทางการแพทย์อยู่ใกล้ ๆ การที่ประชาชนทั่วไปมีความรู้และสามารถทำ CPR ได้ จึงเป็น “โอกาสชีวิต” สำคัญของผู้ประสบเหตุ

ขั้นตอนการช่วยชีวิตขั้นพื้นฐาน (Basic Life Support : BLS)

ขั้นตอนที่ 1 : ประเมินการตอบสนองและการหายใจ

• ตรวจสอบความปลอดภัยรอบตัว ก่อนเข้าให้การช่วยเหลือ
  
• จับที่ไหล่ของผู้บาดเจ็บ เขย่าเบา ๆ และเรียกเสียงดัง เช่น “ได้ยินไหมครับ!” เพื่อกระตุ้นการตอบสนอง
  
• หากไม่มีการตอบสนอง ให้สังเกตการหายใจ ดูหน้าอกหรือหน้าท้องว่ามีการยกขึ้นลงหรือไม่
  
• หากไม่หายใจ หรือหายใจเฮือกๆ (agonal breathing) ให้เตรียมทำ CPR ทันที

ขั้นตอนที่ 2 : ขอความช่วยเหลือ

• ตะโกนขอความช่วยเหลือจากคนรอบข้าง
  
• ให้โทรแจ้ง สายด่วน 1669 เพื่อเรียกทีมแพทย์ฉุกเฉิน (EMS)
  
• หากมีเครื่องกระตุ้นหัวใจอัตโนมัติ (AED) ให้รีบนำมาใช้โดยเร็วที่สุด
  
• จัดท่าผู้บาดเจ็บให้นอนหงายบนพื้นเรียบ แข็ง และไม่ยุบตัว เพื่อให้การกดหน้าอกมีประสิทธิภาพสูงสุด

ขั้นตอนที่ 3 : เริ่มทำ CPR (การกดหน้าอก)

• หาจุดกึ่งกลางหน้าอก (ระหว่างหัวนมทั้งสองข้าง)
  
• วางสันมือหนึ่งข้างตรงจุดนั้น และวางอีกข้างซ้อนทับ
  
• เหยียดแขนตรง ใช้น้ำหนักตัวช่วยกดหน้าอกให้ลึกอย่างน้อย 2 นิ้ว (ประมาณ 5 ซม.) ในผู้ใหญ่
  
• ความเร็วในการกดประมาณ 100-120 ครั้งต่อนาที (เท่าจังหวะเพลง “Stayin’ Alive”)
  
• ปล่อยให้หน้าอกคลายตัวเต็มที่ทุกครั้งหลังการกด

ขั้นตอนที่ 4 : เปิดทางเดินหายใจ

• หลังจากกดหน้าอกครบ 30 ครั้ง ให้เปิดทางเดินหายใจ
  
• ใช้วิธี กดหน้าผาก-เชยคาง (Head tilt – Chin lift)
  
• กดหน้าผากเบาๆ เพื่อเงยศีรษะขึ้น และเชยคางขึ้นเล็กน้อย เพื่อเปิดทางเดินหายใจให้โล่ง

ขั้นตอนที่ 5 : ช่วยหายใจ (Mouth-to-Mouth)

• เป่าปาก 2 ครั้ง โดยอ้าปากให้ครอบปากของผู้บาดเจ็บให้สนิท
  
• เป่าลมเข้าไปช้าๆ ประมาณ 1 วินาทีต่อครั้ง สังเกตว่า หน้าอกของผู้บาดเจ็บยกขึ้น แสดงว่าอากาศเข้าปอดสำเร็จ
  
• หากหน้าอกไม่ขยาย ให้ตรวจดูการเปิดทางเดินหายใจอีกครั้ง และเป่าซ้ำ
  

ข้อควรปฏิบัติขณะช่วยชีวิต

• ทำการกดหน้าอกและเป่าปาก สลับกันในอัตราส่วน 30 : 2
  
• กดหน้าอกต่อเนื่องจนกว่าผู้บาดเจ็บจะมีสัญญาณตอบสนอง เช่น ไอ เคลื่อนไหว หรือเริ่มหายใจเอง
  
• หากมีผู้ช่วยมากกว่า 1 คน ควร สลับกันทุก 2 นาที เพื่อป้องกันอาการล้า
  
• ห้ามหยุดทำ CPR เกิน 10 วินาที เว้นแต่ผู้ป่วยเริ่มมีการตอบสนอง หรือทีมแพทย์เดินทางมาถึง

4 นาที  สำคัญแค่ไหน?

หากหัวใจหยุดเต้นเกิน 4 นาทีโดยไม่ได้รับ CPR สมองจะเริ่มขาดออกซิเจนและเกิดความเสียหายถาวร การช่วยเหลือทันทีภายในเวลานี้จะเพิ่มโอกาสรอดชีวิตขึ้นได้ กว่า 2 เท่า และลดความเสี่ยงต่อการพิการในระยะยาว