สำลักอาหาร ช่วยอย่างไรให้ปลอดภัย
เคยไหม? กำลังทานอาหารอยู่ดีๆ แล้วอยู่ๆ ก็ไอไม่หยุด พูดไม่ได้ หายใจไม่ออก… นั่นอาจเป็นสัญญาณของ “การสำลักอาหาร” ซึ่งหากไม่รีบช่วยเหลืออย่างถูกวิธี อาจนำไปสู่ภาวะขาดอากาศและอันตรายถึงชีวิตได้ในเวลาไม่กี่นาที สิ่งสำคัญคือ เราทุกคนสามารถเป็น “ผู้ช่วยชีวิต” ได้ หากรู้วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้นอย่างถูกต้อง ไม่ว่าจะเป็นการช่วยเหลือตัวเองตอนอยู่คนเดียว หรือช่วยเด็กและผู้ใหญ่ที่กำลังมีอาการลำสัก การเรียนรู้วิธีเหล่านี้ไม่เพียงแต่เพิ่มความมั่นใจ แต่ยังอาจเป็นโอกาสสำคัญในการช่วยรักษาชีวิตของใครบางคนไว้ได้
การสำลัก คืออะไร
การสำลัก (Choking) คือภาวะที่สิ่งแปลกปลอม เช่น อาหาร หรือของชิ้นเล็ก ไปอุดทางเดินหายใจทำให้หายใจไม่ออก และอาจหมดสติ หรือเสียชีวิตได้หากไม่ได้รับการช่วยเหลืออย่างทันท่วงที
สัญญาณว่ามีคนกำลังสำลักอาหาร
- ไอแรง หรือไอเงียบโดยไม่มีเสียง
- ไม่สามารถพูดหรือร้องได้
- กุมคอตัวเอง (สัญญาณช่วยเหลืออัตโนมัติ)
- หายใจติดขัด
- สีหน้าซีด หรือเขียวคล้ำ
- หมดสติในไม่กี่นาที หากไม่ได้รับออกซิเจน
สาเหตุของการสำลัก
- เคี้ยวอาหารไม่ละเอียด
- หัวเพราะ พูด หรือรีบรับประทานอาหาร
- เด็กเล็กเล่นของเล่นชิ้นเล็ก
- ผู้สูงอายุ หรือผู้ป่วยมีปัญหาเกี่ยวกับการกลืน
ลำสักอาหารช่วยอย่างไรให้รอด
- กรณีอยู่คนเดียว
- ตั้งสติ พยายามไอแรงๆ หรือจิบน้ำเล็กน้อย
- โน้มตัว บนวัตถุที่แข็งและโค้งมน เช่น พนักเก้าอี้ หรือขอบโต๊ะ โดยให้จุดที่อยู่ระหว่างลิ้นปี่และสะดือสัมผัสวัตถุนั้น
- กระแทกตัวลงแรงๆ เพื่อดันแรงดันในช่องท้องให้ดันอาหารออก
- สำหรับเด็กเล็ก (อายุต่ำกว่า 1 ปี)
- อุ้มคว่ำพาดแขน ให้ศีรษะต่ำกว่าลำตัว มือประคองศีรษะ
- ใช้ฝ่ามือตบหลัง 5 ครั้ง บริเวณกึ่งกลางระหว่างสะบักหลัง
- หงายตัวเด็ก ใช้นิ้ว 2 นิ้วกดหน้าอก 5 ครั้ง ที่บริเวณใต้หัวนมตรงกลางอก (กึ่งกลางหน้าอก)
- ทำสลับกันไปเรื่อยๆ จนกว่าอาหารจะหลุด
- หากเห็นอาหาร หรือสิ่งแปลกปลอมในปาก ให้ล้วงออกด้วยความระมัดระวัง
- สำหรับเด็กโต (มากกว่า 1 ปี)
- ยืนหรือคุกเข่าด้านหลังเด็ก
- ใช้แขนโอบรอบเอวเด็ก
- มือซ้ายกำหมัด วางเหนือสะดือ ใต้กระดูกลิ้นปี่ มือขวากำรอบหมัดซ้าย
- ดันขึ้นและเข้าแรงๆ (Heimlich Maneuver) หลายครั้งจนกว่าอาหารจะหลุด
- สำหรับผู้ใหญ่
- ผู้ช่วยเหลือ ยืนด้านหลังผู้สำลัก
- โอบเอวผู้ประสบเหตุ งอตัวไปด้านหลังเล็กน้อย
- มือซ้ายกำหมัด วางเหนือสะดือ ใต้ลิ้นปี่ มือขวากำรอบหมัดซ้าย
- กระชากเข้าหาตัวแรงๆ และขึ้นบนหลายครั้งจนกว่าอาหารจะหลุด
สิ่งที่ห้ามทำ
- ห้ามดื่มน้ำเมื่อสำลัก เพราะอาจดันสิ่งอุดตันให้ลึกลง
- ห้ามตบหลังหากยังไอได้ เพราะอาจทำให้อาหารลงลึก
- ห้ามใช้มือ หรือนิ้วล้วงในปาก หากมองไม่เห็นวัตถุชัดเจน
- ห้ามปล่อยให้ผู้ประสบเหตุอยู่ลำพัง
